ZOMERAVONDCONCERT ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST, 03-09-2021.

S

Op het programma stonden werken van: Moessorgski, Chovansjtsjima Prelude; Escaich, Fluitconcert;  Moessorgski, Schilderijententoonstelling.

Dirigent Lahav Shami stond vanavond op de bok, Joséphine Olech (fluitiste bij het RphO) was soliste en Veronika Lanástová (altvioliste bij het orkest) hield een inleiding over de Schilderijententoonstelling.

Het was vanavond feest! Want voor het eerst sinds de corona uitbraak kwam het concertleven weer op gang. Eindelijk, na anderhalf jaar, gingen de deuren weer open! Ik had een concertserie (6 concerten) besteld en had nog zoveel vouchers in het stuwmeer over dat ik nog vier losse concerten erbij kon bestellen, waaronder de Mattheüs Passion en dus het Zomeravondconcert van vanavond. Om binnen te komen moesten we wel een verplicht vaccinatiebewijs laten zien, een identiteitsbewijs en natuurlijk onze ticket. Iedereen had een vaste plaats en men werd verzocht om zoveel mogelijk te gaan zitten, ook vooraf en in de pauze. Jassen moesten we meenemen naar onze plaats, omdat de garderobe dicht was. Drankjes kregen we in de pauze in een recyclebaar 'glas' gemaakt van plastic. Personeel had een nieuw zwart uniform met het Doelen logo en het woord 'crew' op de rug. De orkestleden kwamen met mondkapjes het podium op en deden het kapje pas af toen ze gingen zitten. Eén celliste hield haar kapje de hele avond op. Ook de orkestbodes hadden mondkapjes op. Het is zeker nog niet hetzelfde als in de tijd zoals het was vóór corona, maar we zijn ontzettend blij dat we weer live muziek kunnen horen in onze geliefde Doelen! 

De inleiding werd verzorgd door Veronika Lanástová, altvioliste van het orkest. Ze vertelde veel over de Schilderijententoonstelling van de Russische componist Modest Moessorgski (1839-1881). In het muziekwerk lopen we als een 'promenade' langs 16 schilderijen van Viktor Hartmann (1834 - 1873), een schilder waar Moessorski mee bevriend was. In 1874 was er namelijk een tentoonstelling georganiseerd van het werk van Hartmann, ter nagedachtenis van diens overlijden in 1873. Componist en schilder maakten deel uit van een groep vrienden die streefden naar een kunstvorm waarin het pure Russische karakter naar voren kwam. De verschillende 'promenades' zijn variaties op hetzelfde thema. Er komen onder andere gnomen in voor, maar ook een minstreel in een kasteel die een lied zingt. En spelende kinderen in de Tuilerieën in Parijs, draaiende wielen van een ossenwagen, een dans van kuikens, het marktplein van Limoges, de Catacomben van Parijs, de 'grote poort van Kiev'. Moessorgski heeft het werk aanvankelijk gecomponeerd voor piano maar heeft het later bewerkt voor groot orkest. Ook Ravel heeft een orkestratie van de Schilderijententoonstelling gecomponeerd. Veronika liet tijdens haar lezing illustraties zien van de schilderijen.

Even na 20.15 uur begon het concert. Ik zat zoals vanouds in het linker vak van de orgelring, dus zowat bovenop het orkest, recht tegenover Lahav Shami, onze nieuwe chef dirigent. Lahav is nog piepjong, maar hij is echt een fenomeen. Musikaal tot in al zijn botten. Hij dirigeert, maar hij speelt ook piano. In het recente verleden heeft hij ook al enige keren als pianist gesoleerd bij het orkest. Kamermuziek speelt hij ook. Een veelzijdig musicus dus.

Vanavond was Joséphine Olech soliste. Zij is fluitiste bij het orkest. Zij speelde het fluitconcert van Escaich, een Franse componist (en organist) - nog in leven. De première heeft afgelopen voorjaar plaatsgevonden in De Doelen, zonder publiek erbij. De corona lockdown was daarvan de reden. Vanavond was de publiekspremière. Het stuk was heel modern met flink wat dissonanten waar je oren aan moesten wennen. Ik noem dat heel oneerbiedig "het masseren van de oren", maar ik bedoel dat positief: niet alles wat men voor het eerst hoort, is direct mooi; maar het wordt mooi als men zichzelf de tijd geeft om te wennen aan een bepaalde kleurscharkeringen; dan gaat men vaak ineens toch nieuwe klanten waarderen. Het kost moeite (Professor Erik Scherder zegt vaak dat het juist heel goed is als je voor iets moeite moet doen!) om aan nieuwe klanten te wennen. Tijdens het werk kreeg ik een associatie met de Turangalîla symfonie van Olivier Messiaen. Dat is ook een werk waar men best aan moet wennen - het klinkt soms hard met veel dissonanten. In Wikipedia informatie over Thierry Escaich las ik dat de Franse componist een voorliefde heeft voor onder andere  Olivier Messiaen. Grappig is dat: tijdens de uitvoering van het fluitconcert van Escaich had ik het verband dus ook gehoord tussen Escaich en Messiaen! Joséphine Olech speelde het concert prachtig en kreeg een geweldig applaus. Er was een goede samenwerking tussen soliste, dirigent en orkest. Van haar collega, Juliette Hurel, kreeg Joséphine een groot kleurrijk boeket. En daarna kwam componist Escaich zelf ook nog even het podium op. Ook hij ontving groot applaus! 

Na de pauze kwam de Schilderijententoonstelling. De promenade, het leitmotiv, keerde door het hele werk terug. Ik herkende veel van wat Veronika in de inleiding had verteld. Die kippen bijvoorbeeld. En de catacomben - de begrafenisbellen . . .  . Door de achtergrondinformatie tijdens de inleiding begrijpt men het muziekstuk beter en kan men er meer van genieten. 

Het concert was vanavond begonnen met de Prelude van Chovansjtsjima. Deze prelude hoort bij de gelijknamige opera in vijf bedrijven van Moessorski. Het was een kort maar mooi stuk. Om even in de sfeer te komen.

Het was een fijne avond geweest! Heerlijk om weer in de Doelen geweest te zijn!