BRIELLE, GEUZENBOLWERK EN NEDERLANDS BEKENDSTE BEDEVAARTSOORD, 21/9/24.

BRIELLE! Het stadje met de mooie, oude stadswallen rondom. Waar de watergeuzen in 1572 voor het eerst in slaagden om Holland te bevrijden van de Spanjaarden. Waar Willem van Oranje (voorvader van onze Willem Alexander) in 1575 huwde met Charlotte de Bourbon in de grote Sint Catharijne kerk ("Brielse Dom"). Waar de Engelse prinses Mary haar Nederlandse echtgenoot, stadhouder Willem III, boven op de toren van de kerk uitzwaaide, toen hij met een leger van 20.000 man naar Engeland toog voor de Glorious Revolution. Waar de kerk eigenlijk de grootste kerk van Nederland is, maar in feite toch NIET, omdat de Sint Catharijne Kerk nooit helemaal afgebouwd is.Waar in 1572 negentien Rooms-Katholieke geestelijken als martelaren ter dood werden veroordeeld (wat ieder jaar nog steeds wordt herdacht op 9 juli). Waar de zeehelden Maarten Tromp en Witte de Witte zijn geboren. Waar wijlen ruimtevaarder Wubbo Ockels en Natasja Froger (echtgenote van de zanger René Froger) tijdens hun kindertijd op straat speelden in de nauwe straatjes met de prachtige historische panden. Waar je anno 2024 op de stadswallen gezellig kunt wandelen met alpaca's. En waar je ieder jaar september op de Markt heel aangenaam kunt luisteren naar het live optreden van Big Bands met het beeld van koningin Wilhelmina midden tussen de bandleden. En waar je heerlijk koffie kunt drinken op het terras van café De Koffiemeid . . . .

Leitje en ik waren al eerder in Brielle. We hebben ervaren dat de sfeer in Brielle geweldig goed is. Diep in mijn hart geef ik de voorkeur aan Brielle boven het UNESCO vestingstadje Gorinchem, omdat ik de sfeer in Brielle wat opgetogener vind dan de sfeer in Gorinchem, terwijl Brielle tegelijkertijd een enorm belangrijke en woelige geschiedenis kent. 

We gaan vandaag weer de wallenrondgang maken en gaan dit keer linksom - de vorige keer, drie jaar geleden, gingen we rechtsom. Met RET bus en metro en EBS bus reden we naar Brielle en stapten we op de plek waar we de Jumbo supermarkt al zagen liggen, net buiten de stadswallen. Bij die grote gele supermarkt haalden we nog een lekkere appelflap voor zo meteen en een kartonnetje melk voor straks bij de lunch die wij van huis hadden meegenomen. Het extra drinken was wel nodig op deze warme dag - één van de laatste zomerse dagen. 

We naderden de stadswallen en gingen daarna door de poort het oude vestingstadje binnen. Vroeger was Brielle een vestingsstadje, maar het heeft het predikaat VESTINGstadje verloren in 1923. Maar in mijn gevoel is Brielle nog steeds een vestingstadje, omdat de vesting nog heel mooi is, al is er het één en ander aan geknutseld en hersteld. 

Meteen na de bushalte kwamen we langs bramenstruiken. Rijpe bramen! Hhmmmm!

De buitenkant van de stadswallen.

Op weg naar de stadspoort . . . 

Rochus Meeuwiszoon is een belangrijk persoon geweest voor de geschiedenis van Nederland want hij heeft in 1572 een stuk land vlakbij Brielle onder water gezet, zodat de Spanjaarden moesten afdruipen. Het was het begin van de bevrijding van Holland. 

Een Briellenaar loopt Brielle binnen. Is het misschien de reïncarnatie van Rochus Meeuwiszoon? Of van Willem van Oranje? Van Maarten Tromp of van Witte de With? Stadhouder Willem III? Of van Wubbo Ockels? Of is het een gewone Briellenaar?  . . . . .

Overal vrolijk makende bloemenboeketten aan lantaarnpalen!

En uitgebreide en makkelijk leesbare informatie over de geschiedenis van Brielle.

We gaan de stadspoort door en slaan direct linksaf, de wal op. We lopen met de klok mee. En al spoedig zien we de Sint Catharijne Kerk liggen. "De Brielse Dom" in de volksmond. Sint Catharijne is de beschermheilige van Brielle.

Militaire 'souvenirs' uit vroeger tijd - ik vermoed echter dat het geheel nieuw gemaakte attributen zijn.

Mooie spreuk op het front van een oud pand.

De witte watertoren met grijs dak staat een eindje buiten de oude kern, maar is wel goed zichtbaar als je op de vestingwal loopt.

De Grote Sint Catharijne kerk is gezichtsbepalend van het stadje. Het geldt als grootste kerk van Nederland maar is dat tegelijkertijd NIET, omdat de kerk nooit helemaal is afgebouwd. Het is een protestantse kerk die in 1417 is gebouwd volgens Brabantse gothiek. In 1572 zijn de beelden en de altaren geroofd en verwoest door de watergeuzen. Willem van Oranje (voorouder van onze koning Willem Alexander) trouwde hier op 12 juni 1575 met Charlotte de Bourbon. Tussen 1759 - 1850 stond er een vuurtoren op de kerktoren. In de kerk bevindt zich een graf van één van de watergeuzen. Ik vermoed dat er in de kerk nog wel meer graven van watergeuzen zijn. Tijdens de Tweede Wereld Oorlog hebben de moffen de klokken op transport gezet naar Hamburg met de bedoeling de klokken om te smelten tot oorlogstuig. Het schip Op Hoop dat het transport uitvoerde, zonk op het IJsselmeer vlakbij Urk. Het is niet bekend of het een ongeluk of sabotage was. Na de oorlog is het schip gelicht en kwam het carillon terug in Brielle. In 1970 en in 2010 is de beiaard verzwaard. De nog aanwezige zestiende eeuwse klokkenspel is niet meer in gebruik.

Schapen op de wal.

In de verte is de rokende industrie op de Maasvlakte te zien. Brielle ligt dus letterlijk en figuurlijk 'onder de rook van Rotterdam'! Ook de industrie zelf op de Maasvlakte is te zien:

Het kruitmagazijn zit hier pal onder: 

"Gelijkheid is gedeelde verantwoordelijkheid". Dat vind ik een mooi gezegde - geheel in stijl met de de geschiedenis van Brielle. De Watergeuzen hadden het niet mooier kunnen zeggen!

Het levendige haventje van Brielle.

Het zakkendragershuisje met klok en prachtig tegelwerk.

Bootje Brielle ligt vredig in het haventje.

Sommige straatnamen herinneren nog aan het verleden.

Bekende Briellenaar.

Molen Het Vliegend Hert.

Ekster op de tak, duif op het dak en een specht in de boom maar die laatste was te ver weg om op de foto te kunnen zetten. Het begint herfstig te worden!

Uitzicht vanaf de stadswallen op het buitengebied.

Mooi dijkhuisje.

Leitje en ik gaan koffie drinken op het terras van De Koffiemeid, gevestigd aan de Kaaistraat.

De stadswal wandeling zit erop. Na de heerlijke koffie bij de Koffiemeid gaan we nog even het stadje in en komen op de Markt waar een aantal musici op het podium staan. Het jaarlijkse Big Band festival in september!

Midden tussen de bandleden staat het beeld van koningin Wilhelmina! Het is net alsof zij in het bandje meezingt of meespeelt (foto hierboven en foto hieronder).

Het aandachtige en enthousiaste publiek geniet met volle teugen van de muziek!

Nadat we een poosje naar de soulmuziek hebben geluisterd, lopen we door naar de grote Sint Catharijnekerk.

De deur staat open en we gaan naar binnen. 

Een verwijzing naar de watergeuzen!

De voorstellingen op sommige ramen refereren duidelijk naar ons koningshuis, zoals de foto hierboven: "In naam van Oranje".

Ook dit raam is koninklijk: dat is te zien aan het kroontje.

Langs de kerk staat een standbeeld ter herdenking aan de huwelijksvoltrekking van Willem van Oranje met Charlotte de Bourbon.

Ik herinner me een lezing die mijn moeder ooit een keer gaf voor een Frans gezelschap. Het ging over de strubbelingen tussen Frankrijk en Nederland in de zeventiende eeuw. Die strubbelingen lagen vooral op het gebied van geloof (het katholieke Frankrijk tegenover het protestanse Nederland). 

In Nederland hebben we een periode gehad van stadhouders. Willem III (1650 - 1702) was stadhouder van Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland en Overijssel. Hij trouwde in 1677 met de Engelse prinses Mary (1662 - 1695) om politieke redenen. Het was dus min of meer een gearrangeerd huwelijk, maar wonder boven wonder was het een goed huwelijk; de echtelieden waren dol op elkaar. Ze hadden dezelfde belangstelling voor architectuur en tuinaanleg en dat gaf echt een band tussen die twee. 

Prinses Mary was de dochter van Jacobus II, koning van Engeland.

Willem III stond in Holland bekend als een groot voorvechter van verbroedering tussen de godsdiensten. Het was 1688 toen Willem III op Paleis 't Loo in het geheim werkte aan een Nederlandse invasie in Engeland, want hij vreesde namelijk dat koning Jabobus II zich tegen de Republiek Holland zou keren in een verbond met de Franse Zonnekoning, Lodewijk XIV. 

Willem III trok dus ten strijde tegen koning Jacobus II van Engeland, de vader van zijn vrouw Mary!

Deze invasie in het jaar 1688 staat in de geschiedkundige literatuur te boek als Glorious Revolution. 

Stadhouder Willem III ging met 400 schepen en een leger van 20.000 man vanuit Brielle via het Kanaal naar Engeland - Brielle lag in die tijd een heel stuk dichter aan de kust dan nu het geval is. Mijn moeder vertelde in haar lezing dat prinses Mary de toren van de Sint Catharijne kerk in Brielle beklom om bovenop de toren haar man met zijn leger uit te zwaaien. We kunnen ons voorstellen hoe dubbel zij zich gevoeld moet hebben: zij hield van haar man, maar zij had natuurlijk toch ook haar gevoelens voor haar Engelse afkomst!

Willem III kwam aan de Engelse zuidkust aan land. Hij trok vervolgens op naar Londen en bewerkstelligde met de slogan "Voor Vrijheid van Religie" het grootste deel van de Engelsen aan zijn kant. Koning Jacobus II (de vader van Mary dus!) vluchtte in paniek naar Frankrijk. Willem III overlegde met het Engelse parlement over de vraag wie er koning van Engeland moest worden, nu Jacobus II uit Engelang was weggevlucht. Hij ondervond alle steun van Mary en zij kwam in 1689 uit Nederland naar Londen over. Willem III en Mary werden tot koning en koningin van Engeland gekroond in de Westminster Abbey. In 1695 overleed Mary als gevolg van een waterpokken infectie. Willem III overleed aan een longonsteking nadat hij van zijn paard was gevallen. Het huwelijk bleef kinderloos. 

Na deze mooi dag vol historie, muziek en mooie oude panden lopen we terug naar de bushalte waar de EBS bus ons meeneemt naar Spijkenisse en waar we in Spijkenisse onze reis per metro terug naar huis in Rotterdam vervolgen. We denken nog even terug aan Koningin Mary die haar man, stadhouder Willem III, uitzwaaide bovenop de toren van de Brielse Dom toen hij met zijn leger op weg was naar Engeland. De geschiedenis heeft markante verhalen!

Tot de volgende keer!