ABONNEMENTSCONCERT ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST, 11-03-2022.

Uitgerekend midden in oorlogscrisis (Rusland <-> Oekraïne) staan Russische componisten op het programma tijdens het concert van het Rotterdams Philharmonisch Orkest vanavond. Het programma was natuurlijk al meer dan een jaar geleden opgesteld en toen was Putler (bijnaam voor Poetin) Oekraïne nog niet binnengevallen. 

Ik heb bitter weinig zin in het Russische programma. Ik voel me erg bezwaard om te luisteren naar muziek van landgenoten van machtswellusteling Putler die momenteel Oekraïne op een niets ontziende manier  helemaal kapot aan het schieten is (mensen en gebouwen) om redenen die geheel onduidelijk zijn voor een normaal denkend mens. 

Zal ik niet gaan? Zal ik me ziek melden? Zal ik keihard 'boe' roepen tijdens het concert als het orkest de werken van Sjostakovitsj en Lutoslawski speelt?

Het is de middag vóór het concert. Ik voel me wanhopig. Ik heb echt geen zin om te gaan. Ik heb Oekraïense buren die ik een moreel een beetje probeer te steunen - dan kan ik het toch echt niet maken dat ik lekker naar muziek van hun vijand ga zitten luisteren?

Ik herinner mij echter dat veel Russische componisten zelf ontzettend te lijden hebben gehad van de dictatoriale machtshebbers en dat hun muziek vaak een statement is tegen de onderdrukkers. 

Laat ik eerst eens op onderzoek uitgaan. Ik open internet - in mijn emailbox zie de programmatoelichting van de Vrienden van het orkest. Tijdens het lezen valt mijn mond per minuut steeds wijder open van verbazing.

In de programmatoelichting staat vermeld dat Eerste Concertmeester, Igor Gruppman, geboren en getogen is in Kiev. Hij is dus Oekraïner. Geen Rus, zoals ik altijd heb gedacht. 

Er staat aangekondigd dat hij het orkeststuk Melodie (1981) van de Oekraïense componist Miroslav Skorik (1938-1920) heeft uitgekozen om de avond te openen. Om zijn geboorteland een hart onder de riem te steken. En als statement. Igor speelt de vioolsolo. 

Uit de informatie maak ik op, dat de Russen dit stuk onherkenbaar probeerden te verminken, maar dat dit uiteindelijk niet is gelukt. Het werk is bedoeld om het publiek te vertellen wat niet getoond mocht worden. In Oekraïne zelf is de muziek algemeen bekend en geliefd onder de bevolking. 

Wat een fantastische gebaar van onze concertmeester! 

Ik vind het nu geheel conform mijn geweten om vanavond WEL naar het concert te gaan! Per slot van rekening luistert 'Heel Nederland' in de Paastijd ook naar de Mattheuspassion van Johann Sebastian Bach en dan is er niemand die de vredige Bach associeert met de barbaarse Hitler.

Ik lees nog even verder in de programmatoelichting. Lutoslawski en Sjostakovitsj hebben tijdens hun leven verschrikkelijk te lijden gehad van het verstikkende politieke klimaat in Rusland. Hun composities zijn een luid protest tegen de ontstellende, onderdrukkende Russische politiek. Het celloconcert van Lutoslawski wordt beschouwd als 'onderhuids verzet, indringende verklanking van de moed der wanhoop' (uit: 'Concerttoelichting' RphO). 

De dirigent is vanavond Krzysztof Urbánski uit Polen. Cellist is Christian Poltéra uit Zwitserland (hij valt in voor een cellist die geblesseerd is). Goed volk dus!

Ik ben om! De aversie die ik eerder vandaag had om naar het concert te gaan, is nu geheel veranderd in 'veel zin om te gaan'. 

Dan is het avond. Patrick van Deurzen houdt een inleiding voorafgaande aan het concert. Aan de hand van muziekfragmenten licht hij de muziekwerken toe en schetst hij een beeld van de vernieuwing op muziekgebied in de eerste helft van de twintigste eeuw. Rusland was toen zijn tijd vooruit met avantgardistische muziek. Maar toen kwam Stalin aan de macht. Die hield het volk stevig onder de duim, dus ook kunstenaars als schrijvers en componisten. Een lijden. Maar de componisten bleven componeren en schrijvers bleven schrijven. Kunst blijft ALTIJD bestaan! 

Kwart over acht. De jonge Poolse dirigent komt binnen, samen met concertmeester Igor Gruppman. De violist speelt het werk van de Oekraïense componist Miroslav Skoryk prachtig. Het stuk klinkt heel melodieus. Na afloop van het stuk krijgt Igor Gruppman minutenlang een staande ovatie! En hij neemt een bos prachtige bloemen in ontvangst!

Vervolgens wordt de Kleine Suite van Lutoslawski gespeeld - een heftig, maar mooi stuk. 

Daarna komt het concert voor cello en orkest van dezelfde componist. 

Dit celloconcert begint meteen met een heel lange solo voor de solist. Uithalende, repeterende noten die snerpend en langdurig door je ziel snijden. Soms harde klanken, dan weer een enkele zachte noot ertussen door. De hoorns nemen de repeterende, harde klanken over. Vervolgens is er samenspel tussen orkest en solist, maar de repeterende noten, in afwisseling hard en zacht, blijven het hele stuk doorgaan. 

Dus dit is het wat er in de concerttoelichting stond: "onderhuids verzet, indringende verklanking van de moed der wanhoop". 

Nou, die boodschap is bij mij wel overgekomen! En wellicht bij de andere concertgangers ook wel!

Na de pauze komt de Vijfde symfonie van Sjoskatovitsch. Het hele werk zit vol emotie en eindigt in een een apotheose van geluid. Sjostakovitsch is door Stalin ontzettend tegengewerkt, maar vreemd genoeg heeft Stalin nooit helemaal vat kunnen krijgen op dit werk. Het samenspel tussen de orkestleden vind ik prachtig. De altijd zo zacht klinkende harp is in de zachte passages heel goed te horen. 

Het orkest krijgt een daverend applaus!

Vanavond is het een heel bijzonder concert geweest! We hebben een vuist gemaakt tegen het onnodige, agressieve oorlogsgeweld van Poetin. Kunst verbroedert  - we zien Oekraïner Igor Gruppman, als concertmeester van het RphO, samen met het orkest werken van Russische componisten spelen. Hoe fantastisch is dat! Poetin heeft het grootste ongelijk van de wereld en dat zal hij op een gegeven ogenblik heus wel doorkrijgen!

Met enkele foto's van de mooie bloemen in de hall sluit ik dit gedenkwaardige concert af. 

Tot de volgende keer!