CONCERT ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST, 11-02-2022.

Het Rotterdams Philharmonisch Orkest speelde op 10 en 11 februari 2022 werken van Willem Pijper (Tweede Symfonie), Maurice Ravel (Pianoconcert in G) met Martha Argerich als soliste, en Stravinsky ('Suite L'oiseau de feu', of te wel 'De Vuurvogel'). Ik hoorde het concert op 11 februari. Door de corona maatregelen was de organisatie van het concert aangepast. Er was gelukkig geen totale lockdown meer, maar het aantal plaatsen was begrenst. Het concert was daardoor uit de serie gehaald en opnieuw in de verkoop gegaan. De abonnementshouders mochten kiezen of ze wilden afzien van het concert (dan geld terug of voucher) of opnieuw een kaartje kopen voor dit ene concert. Ik koos voor het laatste, omdat ik eigenlijk het abonnement had gekozen vanwege Martha Argerich. 

Vooraf aan het concert hield musicoloog Alexander Klapwijk, op initiatief van de Vrienden van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, een online inleiding. Deze heb ik 's middags op de computer bekeken. Het programma met Pijper, Ravel en Stravinksy stond in het teken van muziekcomposities in het eerste kwart van de twintigste eeuw, toen Parijs een groot vernieuwend cultureel centrum was. 

Van Willem Pijper (1894 - 1947) hoorden we de Tweede symfonie in de oorspronkelijke versie. De componist schreef het werk in 1928. Bijna een eeuw lang is het werk uitgevoerd in bewerkte vorm, dus het is bijzonder dat we vanavond de oorspronkelijke versie hoorden. In een gesprek tussen de musicologen Arthur Van Dijk en Alexander Klapwijk kwam naar voren, dat Pijper één van de populairste componisten in Nederland is, en tevens essayist. Plus een behoorlijke vrouwenliefhebber! Arthur van Dijk heeft zich vooral in de MENS Pijper verdiept. De componist was de vriendelijkheid zelve als je op goede voet met hem stond, maar hij reageerde grimmig als het niet boterde met zijn gesprekspartner. Hij woonde op de Schiekade in Rotterdam. Bijna heel zijn oeuvre is bij het bombardement van Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog vernietigd. Arthur van Dijk heeft veel werk van Willem Pijper toch weer boven water kunnen krijgen middels reconstructie. De première van Tweede Symfonie was in 1924. Als je naar het werk van Pijper onbevangen luistert, dan word je geraakt en reageer je enthousiast, vertelde Arthur van Dijk. In de Tweede Symfonie komen veel natuurmotieven voor: Pijper had een reis door Zwitserland gemaakt en was geïnspireerd door de bergen en de rotsen. De heftige bergvormen zijn terug te vinden in de muziek. Willem Pijper had een romantische ziel en er was veel hartstocht in hem. Dat is volgens Arthur van Dijk hoorbaar in zijn werk.  

In het pianoconcert in G van Maurice Ravel is de invloed van de Amerikaanse muziek te horen. Ravel maakte in 1928 een tournee door de VS en kwam in aanraking met Amerikaanse klanken - jazz met name. Ook is Spaansachtige muziek in de composities van Ravel (waaronder het Pianoconcert) te horen. De wereldberoemde Argentijnse pianiste Martha Argerich (geboren in 1941: ze is dus nu 80 jaar!) speelt dit pianoconcert vaak. Dat deed ze ook tijdens de uitreiking van de Nobelprijs in Stockholm in 2009. En vanavond speelde ze het in De Doelen.

De Vuurvogel van Stravinsky (1909/1910) is eigenlijk muziek voor ballet. Er zijn twee magische wezens: de Vuurvogel (toonbeeld van Het Goede) en de Tovenaar (toonbeeld van Het Kwade). 

Het concert begon precies om 19.30 uur. De Tweede Symfonie van Willem Pijper begon met een aantal harde dissonanten. We werden dus meteen, boem pats, het werk ingezogen! Hoe ik ook mijn best deed, het lukte me niet om het werk mooi te vinden. Ik vond de muziek erg hard. Het deed me pijn aan de oren. De Finse componist Sibelius heeft ook heel veel natuurbeleving in composities verwerkt, maar  het werk van Sibelius vind ik veel harmonieuzer en invoelbaarder dan het werk van Pijper. Ik begrijp eigenlijk niet wat de concertgangers in de eerste jaren van de twintigste eeuw zagen in Pijper. Maar wellicht moet ik het werk van Pijper meerdere keren horen om het te begrijpen en om het meer te waarderen. 

Na de pauze ben ik op een ander plekje in de zaal gaan zitten, namelijk in het vak waar ik altijd zit, de orgelring. Zodoende kon ik Martha Argerich beter zien. 

En de pianiste was fantastisch! Er kwam een robuuste, gepassioneerde Ravel op het podium! Dirigent Shani, onze chef-dirigent, begeleidde haar zorgvuldig. Er was een prima samenspel tussen soliste en orkest. Er waren diverse solo momenten van orkestleden, onder andere van de harpiste. Martha Argerich kreeg een daverend applaus. Ze heeft DRIE toegiften gegeven, de eerste toegift in haar eentje, de twee andere toegiften samen met Shani (Shani is behalve dirigent ook concertpianist, vandaar). Ze kreeg een prachtige bos bloemen - dat paste mooi bij haar lange bloemetjesrok. Wat ik in Martha Argerich bewonder, is dat ze zo natuurlijk is. Haar spel is natuurlijk, maar ze draagt haar haar ook heel gewoon: niet geverfd - niet opgesmukt, maar half lang, mooi gedrapeerd rondom haar hoofd. 

Martha Argerich en Shani geven twee toegiften (foto hier boven).

Na het Pianoconcert van Ravel kwam Stravinsky's Vuurvogel. De orkestbodes hadden het druk met het aanpassen van het podium. De vleugel waar Martha Argerich op had gespeeld, werd naar de catacomben getakeld via een automatisch systeem. Dat ging heel veilig doordat het stukje podium waarop de vleugel stond, eerst met touwen werd afgezet. En daarna zakte de vleugel naar beneden.

Intussen was de harpiste op haar plaats blijven zitten en kon nog even een solo passage oefenen voor de Vuurvogel. 

En hieronder is de partituur van één van de slagwerkers.

Het register van het orgel stond nog open. Op het orgel was gespeeld tijdens de Tweede Symfonie van Willem Pijper.

Het was een heerlijke, bijzondere avond! Ik heb genoten van het spel van de pianiste. Bijna het meest bijzondere moment vond ik de beide toegiften die Martha Argerich en Shani quatre-mains speelden! 

Er hing warmte in de lucht!