JAAP VAN ZWEDEN DIRIGEERDE IN HET CONCERTGEBOUW, TV uitzending op 13-12-2020.

Op zondagavond 13 december 2020 ging ik luisteren en kijken naar Jaap van Zweden die in het Concertgebouw de opera Fidelio van Beethoven dirigeerde. Gezien de coronamaatregelen vond de uitvoering als zaterdag matinee plaats in de geheel lege concertzaal, met een verkleinde orkest bezetting en de operazangers elk op anderhalve meter van elkaar. Het ging dit keer om een muziekuitvoering, dus zonder de theatrale setting. Het concert werd zondagavond op televisie uitgezonden en zodoende zat ik dus thuis voor de buis in mijn luie stoel. Een corona proof 'uitstapje' dus dit keer.

Waarom de opera Fidelio? 

In 2020 herdenken we dat het 250 jaar geleden is dat Beethoven is geboren. Zijn geboortehuis staat in Bonn (Duitsland) en is als museum te bezichtigen. Ik heb het ooit bezocht en ik vond het super interessant: mooi herenhuis in de charmante Altstadt. 

Het is dit jaar dus Beethovenjaar - een veel bewogen jaar waar veel culturele manifestaties jammer genoeg niet door kunnen gaan. Maar helemaal ontsnapt aan onze aandacht is de Beethovenherdenking gelukkig niet. Want de muziekwereld wilde in deze moeilijke coronatijd waarin bijna alles stil ligt, de culturele sector steunen met iets bijzonders.

De wereld beroemde dirigent en violist Jaap van Zweden, die ooit als jongste concertmeester van het Concertgebouworkest gold en tevens dirigent is geweest van het Radio Filharmonisch Orkest (2005-2012), is zestig jaar geworden en vierde zijn verjaardag op de bok van het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor met de opera Fidelio van Beethoven. De componist heeft slechts één opera geschreven.

Fidelio is een geschikt muziekstuk om in deze moeilijke corona tijd gespeeld te worden, omdat het wordt beschouwd als 'reddingsopera'. Hoofdpersoon Leonore, vermomd als jonge man Fidelio, redt haar echtgenoot Florestan uit een Spaanse gevangenis. De boosaardige gevangenisdirecteur Pizarro wil hem vermoorden, maar Leonore springt tussenbeide. De dochter van haar baas, de bewaker Rocco, is intussen verliefd geworden op Fidelio. Het loopt goed af. De tekst is een lofzang aan de echtelijke liefde en de morele standvastigheid. Het muziekwerk geldt als 'Singspiel'. Dat is een opera waarin gesproken dialogen worden afgewisseld met gezongen gedeeltes. Een soort rap dus! Beethoven is dus een heel moderne componist! De vermaarde bariton Robert Holl trad op als verteller en de sopraan Anja Kampe zong de titelrol Fidelio. Verder traden de volgende solisten op: de tenor Daniel Frank als Florestan en de bas Georg Zeppenfeld als gevangenbewaarder Rocco.

De oorspronkelijke première vond plaats in 1805 voor een soldatenpubliek en was teleurstellend, omdat de soldaten nogal ongeïnteresseerd waren. Beethoven heeft de opera daarna een aantal keer bewerkt en de uiteindelijke versie, in 1814, was een groot succes.

Ik heb genoten van de uitvoering onder leiding van Jaap van Zweden. Ik kende de opera niet. Ik vond het muziekstuk heel passend in deze tijd waarin we allemaal snakken naar het normale leven, naar de dingen waarvan we weer kunnen genieten. Eventjes geen coronabeperkingen! De solisten waren stuk voor stuk uitstekend. En Jaap van Zweden was zeer toegewijd en overtuigend. 

Jaap van Zweden, op je gezondheid en nog eens zestig jaar erbij!

(Voor de achtergrondinformatie bij Fidelio heb ik gebruik gemaakt van Wikipedia (Fidelio) en het artikel van Jenny Camilleri, 'Opera, bij de NPO, op primetime. Cadeautje voor de 60ste verjaardag van Jaap van Zweden' d.d. 10 december 2020, in de Volkskrant).