BEZOEK AAN 'TORENSTAD' ZUTPHEN OP ZATERDAG, 03-05-2025.
Zutphen is een oude Hanzestad uit de middeleeuwen, zelfs één van de best bewaarde middeleeuwse steden in Nederland. Het was vroeger een belangrijke internationele handelsstad in regio Noordzee en Oostzee, mede omdat de stad aan de rivieren de IJssel en de Berkel ligt. De scheepvaart was daardoor destijds heel belangrijk: vervoer van handelswaar ging snel over water.
Er zijn 450 rijksmonumenten, waaronder kerken, torens en oude stadsmuren. Behalve een handelscentrum is Zutphen van oudsher een belangrijk cultureel centrum. De vele torens, de kerken en kloosters, hofjes, oude stadsmuren, de oude bibliotheek Librije (nee, niet dat sterrenrestaurant in Zwolle!) . . . .
De Broederenkerk, een kloosterkerk ui 1306-1307, waar sinds 1288 dominicaner minderen broeders, 'predikheeren', een kloosterorde van bedelmoniken, zetelden. In 1970 kwam de kerk leeg te staan. In 1980 heeft de gemeente Zutphen de kerk opgekocht en daarna kwam de centrale bibliotheek erin. In 2001 en in 2017 vonden er renovaties plaats. De restauraties zijn met veel liefde verricht; het is prachtig geworden! Het oorspronkelijke kerkinterieur is behouden gebleven. Vooral het plafond vond ik heel erg mooi! En je kan er koffie drinken! Voor € 0,50 kan je een 'heilig boontje' uit de automaat halen! Toilet is gratis. Heel gastvrij!
Aan de andere kant van de voormalige kerk is een hotel gevestigd.
De grote kleurrijke tuin bij de ingang.
Ook in Zutphen staan de kastanjebomen overal prachtig in bloei!
Het Sint Elizabethsgasthuis zat vroeger in dit oude pand. Nu zit het Stadsarchief erin.
Uitleg op de foto's hieronder!
'Dat ene straatje' - ja, dat mooie straatje!
Oud pakhuis - mooi gerestaureerd. "Hollands glorie"!
Een gedicht van J.C. Bloem op één van de muren in de stad: "De nachtegalen. Ik heb van 't leven vrijwel niets verwacht, 't geluk is nu eenmaal niet te achterhalen. Wat geeft het? - In de koude voorjaarsnacht Zingen de onsterfelijke nachtegalen".
Leitje en ik komen aan bij de Walburgiskerk en gaan naar binnen. De eerste beginselen van deze kerk dateren uit de elfde eeuw. De bisschop van Utrecht bouwde op deze plek een Romaanse kerk naar model van andere Utrechtse kerken. In de dertiende eeuw vond een verbouwing plaats en de kerk kreeg nu meer een uiterlijk van Keulse Romano Gotiek. In de zestiende eeuw kwam leeszaal Librije erbij. In 1591 stond de kerk in het teken van de hervormde eredienst. In 1637 kreeg de toren een barokke spits. Eind negentiende eeuw: er vond een ingrijpende restaurantie plaats onder leiding van architect P.J.H. Cuypers. De kerk is helaas beschadigd tijdens WO II, maar gelukkig mooi gerestaureerd. In de periode 1970 - 1998 is de kerk opnieuw gerestaureerd.
Het Bader-orgel wordt op dit moment gerestaureerd.
De kerk is gezegend met een vruchtbaar valkengezinnetje in de toren! Het eerste vrouwtje heeft kleintjes opgevoed. Ze is op een gegeven ogenblik dood gevonden op het dak. Een poosje later heeft een ander vrouwtje haar intrek genomen op het plekje. En wederom heeft het tot nu toe een vruchtbaar nestje met veel kleintjes opgeleverd. Wat een aandoenlijk verhaal!
In de kerk staat een vitrine die onze aandacht trok. In deze vitrine staat een facsimile van de driedelige Calov Bijbel die de componist Johann Sebastian Bach gebruikte. Wat bijzonder! Het ontroerde me!
De Librije is in 1564 opgericht door twee kerkmeesters van de Walburgiskerk, Conrad Slindewater en Herman Berner. Conrad Slindewater had zijn idee om een nieuwe bibliotheek te bouwen opgeschreven in een notitieboekje. Iedereen uit de stad mocht in De Librije boeken komen lezen: het kapittel, de kerkmensen EN de 'gewone man'. Doelstelling van de leeszaal is het ter beschikking stellen van kennis voor een breed publiek. Het boekenaanbod was divers. Dit zou de hele stad ten goede komen; het bestuderen van 'goede' boeken zou de lezers in hun christelijke geloof sterken en hopelijk genezen van hun eventuele dwalingen. In de middeleeuwen en in de eeuwen erna was dit een bekende leeszaal, maar de belangstelling nam daarna toch geleidelijk af. In de negentiende eeuw werd de leeszaal herontdekt en het is thans een monument van wetenschap en geschiedenis. Tussen 1982 en 1999 is de leeszaal gerestaureerd met behulp van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. In 2009 is er een nieuwe catalogus gekomen en in 2019 is er een digitale versie naast de bestaande fysieke leeszaal gekomen. Sinds 1984 wordt de leeszaal beheerd door een stichting.
De Librije is een kettingbibliotheek. Dat wil zeggen: de boeken liggen vast met ijzeren draden om diefstal te voorkomen.
De leeszaal is uniek. Slechts op één andere plek in Europa is nog één andere originele kettingbibliotheek te vinden, en dat is de Bibliotheca Malatestiana in Cesena (Italië).
Hier is goed te zien dat de boeken allemaal aan een ketting liggen om te voorkomen dat ze gestolen werden - ook in het verleden was diefstal dus al een probleem!
De gids geeft uitleg. Als een boek vroeger gedrukt werd, was dat meestal met één exemplaar tegelijk. In de marges werden met de hand aantekeningen gemaakt en aanvullingen gedaan. Deze aantekeningen en aanvullingen werden dan verwerkt in de volgende druk van wederom één exemplaar. En dat ging op dezelfde manier bij de volgende drukken. Dit geeft een authentiek beeld hoe de boeken vroeger gedrukt werden. Die aantekeningen en aanvullingen was dus onontbeerlijk en heel echt! Het was absoluut geen slordig geschrijf!
De kaften zijn van mooi materiaal; het relief is goed zichtbaar en waarschijnlijk ook goed te voelen (we hebben het boek niet durven aanraken, omdat we het werk niet vuil wilden maken met onze vieze vingers!).
Na deze bijzondere kerk met leeszaal Librije vervolgen we onze wandeling door de stad. We zien het Stadhuis:
en stappen binnen bij het Hof van Heeckeren.
Het Hof van Heeckeren herbergt nu een museum: het Museum Henriette Polak en een hotel/restaurant. Het complex ligt tegenover de Walburgis kerk.
Leitje gaat even een dutje doen in de locker en ik ga het museum bekijken. Lokale (schilder)kunst, cultuur en oude voorwerpen die in de omgeving in de bodem zijn gevonden. Er werd aandacht besteed aan de schilder Willem den Ouden die onlangs is overleden.
Beeld van een dame, "Liaison dangereuse" (Gevaarlijke verbintenis). Ik moest glimlachen, want ik had een associatie met het boek Liaisons dangereuses (1782) van Choderlos de Laclos, een boek dat in Frankrijk heden ten dage nog steeds als HET boek van de eeuw wordt beschouwd! Uit bijna elke letter van dat werk spatten de seksuele betekenissen eruit, al moet de lezer die seksuele betekenissen wel 'tussen de regels' vatten.
De naam Zutphen wordt uitgelegd.
En er is een dijbeen van een mammoet opgegraven. Even de lengte schatten bij mijzelf. . . dat dijbeen is bijna langer als mijn gehele been!
Een mooie kast en een mooie kist.
Mooie beelden.
De Walburgiskerk tegenover ons. Een engeltje op het dak van de ingang van het Hof van Heeckeren, het museum.
Daar komt de uitsmijter aan! De koffie krijgen we gratis, omdat we het museum hebben bezocht. En het museum was voor ons € 0,00 op vertoon van mijn museumkaart!
Als mijn moeder naast ons had gezeten, dan zou ze meteen zuchtend een opmerking hebben gemaakt, wijzend naar de bloempot op bovenstaande foto: "Huhhh! Nederlanders kunnen geen drie woorden Frans goed schrijven zonder een fout te maken!!!!"
Het Franse woord jardin is namelijk mannelijk; het is LE jardin. Dus hoezo dat vrouwelijke woord belle in dit verband??
Ik moet wederom glimlachen. Want andersom geldt hetzelfde. Franse spreken Nederlandse woorden raar uit. Weten jullie waar de plaats "Angelo" in Nederland ligt? Als je Fransen de kaart van Nederland geeft, dan wijzen ze Hengelo aan! En waar ligt "Ahnchède"? Fransen wijzen dan Enschede aan . . . .
Onderaan de Walburgiskerk.
Haventje.
We wandelen langs de IJssel. In de verte zien we de spoorbrug. Af en toe komen plezierbootjes langs. En ook rijnaken.
Een aalscholver laat zijn vleugels drogen in de wind.
Het bankje waar we net zaten (foto hierboven). . . .
De Drogenapstoren. Deze toren maakte aanvankelijk deel uit van de middeleeuwse stadsverdediging.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten