CONCERT RphO, 'RONDOM RAVEL' IN DE DOELEN ROTTERDAM, 07-03-2025.

 "Rondom Ravel, een fantastische ode aan de componist van de boléro en zijn 150 ste verjaardag", zo werd het concert aangekondigd in het Intrada, het kwartaalblad van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Het concert vond plaats op 07 maart 2025 in De Doelen te Rotterdam. Het programma draaide om de componist Ravel (Boléro) en de tijdgenoten Jolivet (Fagotconcert) en Prokovjev (Vijfde symfonie).

Voorafgaande aan het concert vond een inleiding plaats. 

Ik vind het altijd leuk om naar inleidingen te gaan, want je hoort dan details over muziekwerken die later op de avond gespeeld worden. Je luistert dan toch anders - beter! - dan wanneer je die informatie niet hebt gehad. Het is meestal een musicoloog of iemand uit het orkest die de lezing geeft. 

Vanavond hield musicoloog Kees Wisse de inleiding. Hij had iemand uitgenodigd! En wel de soliste, Lola Descours, die later op de avond het fagotconcert van de componist Jolivet ging spelen. Kees Wisse hield een interview en vroeg Lola het hemd van het lijf over het muziekstuk van Jolivet. "Wat is een dubbele staccato?" vroeg Kees. "Tak-tak-tak-tak- tak-tak!!" klikte Lola heel snel en bondig met haar tong. 

Duidelijk! 

Het fagotconcert is technisch best veeleisend van de uitvoerende. Vooral de snelle loopjes van laag naar hoog. En zeker bij de hoge tonen komt heel wat kijken in technisch opzicht. Maar ook in emotioneel opzicht is het werk fijn om te spelen, maar het vraagt veel concentratie. 

Hein Buwaldi (bestuurslid van de Vereniging Vrienden van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, geheel links op de foto boven) stelde musicoloog Kees Wisse (rechts) en fagottise Lola Descours (in het midden) voor.

Kees Wisse in gesprek met Lola Descours.

Na het interview ging Lola terug naar de kleedkamer waar zij zich ging omkleden om haar avondjurk aan te trekken. 

Kees Wisse praatte ons nog even verder bij over de boléro van Ravel. Het muziekstuk heeft een geweldige climax en dat is bijzonder, omdat het muzikaal-technisch eigenlijk heel simpel is: als men het werk zou omzetten als pianostuk, dan zouden er alleen maar witte toetsen gebruikt worden. En er zijn 'slechts' TWEE melodieën in het hele stuk. Het zijn echter de kleine variaties die het stuk spannend maken en naar een enorme climax stuwen, waarbij de climax uiteindelijk helemaal op het allerlaatst als een pudding in elkaar zakt. Het is eigenlijk een muziekwerk dat Ravel bedoeld heeft als balletstuk. De boléro is slechts één à twee keer als balletvoorstelling uitgevoerd. Als orkestwerk is het werk wereldwijd bekend EN zeer geliefd bij het publiek. Toen Ravel de boléro voor het eerst ten gehore liet brengen, ondervond hij weliswaar enige kritiek, omdat het in zijn tijd erg modern klonk. 

"Die man is knettergek!", zei één van de luisteraars destijds fel met een bozig gezicht. 

"Die meneer heeft het tenminste begrepen!", antwoordde Ravel adrem. 

Vandaag de dag is de boléro overal ter wereld geliefd bij vele lagen van de bevolking. De popzanger Gerard Joling heeft een boléro liedje geschreven - Joling heeft trammelant gehad met de nazaten van Ravel.

Ik heb zo mijn eigen herinnering aan de boléro: het was Tweede Kerstdag 2023. Ik zat om 09.00 uur aan mijn kerstontbijt met kerstbrood, eitje en lekker beleg. Kerstverlichting aan, dus feestelijke entourage! Ik zette nét mijn tanden in een croissant toen ik gillende sirenes van hulpdiensten hoorde aanzwellen. Luttele seconden later stopte abrupt een brandweerauto met zwaailichten en blauwe flikkerlichten voor mijn huis - de afstand tussen brandweerauto en mijn tuin was TWEE CENTIMETER . . . . 

Heb ik dan brand in huis????

Ik keek om me heen. Ik zag geen vlammen. Ik rook niets bijzonders. Dus waarom al die poespas?????

Een politieauto stopte met loeiende sirenes en gierende banden even verderop in de straat. Daarna een tweede politieauto. En een derde. De politiewagens gingen dwars op de weg staan zodat niemand er meer door kon. Ondertussen was er een ambulance helicopter boven onze straat komen cirkelen met een ronkende motor. 

Hhhuuuhhhhhhhh . . . . . . .???? 

De brandweermannen gingen het huis van Jan binnen. Jan woonde in het rijtjeshuis even verderop, dwars op de mijne. Jan woonde alleen; hij was op leeftijd en hij had veel familie wonen aan het pleintje waar ik woon. Het was een vriendelijke, joviale man. Maar hij liep moeilijk. Steeds moeilijker. Hij kwam de laatste jaren nauwelijks zijn huis meer uit.

Ondertussen kwamen de brandweermannen het huisje van Jan weer uit. Ze zijn nauwelijks enkele minuten binnen geweest. Ze spoelden het bloed van hun uniformen af met het water dat zij als voorraadje hebben in de auto en reden weg. Ook de politieauto's reden weer weg. De helicopter verdween. De bewoners omhelsden elkaar huilend. 's Middag kwam er nog wel een dienstverlener in een wit pak die urenlang onderzoek deed in het huis van Jan. De rust was in de straat weergekeerd, maar van een feestelijke kerstsfeer was geen sprake meer.

Oud en Nieuw ging voorbij met knallen en vuurwerk. 

Het werd januari 2024. In de woning van Jan was zijn zoon bezig met het inslaan van hapjes en drankjes. De hele buurt werd uitgenodigd. Er kwamen wel meer dan honderd mensen in het huisje van Jan om een toast op hem uit te brengen. Op een raam van een kamer op de eerste verdieping flikkerde een scherm aan en het hoofd van Jan verscheen op het scherm. "Ik ben er niet meer, maar ik groet jullie! Het gaat jullie goed allemaal!" 

Het scherm flikkerde weer uit en ineens klonk de boléro van Ravel heel hard over het pleintje. De begrafenisauto met de kist waar Jan inlag, kwam de hoek om rijden en hield stil voor het huis van Jan. De achterklep ging open en wij mochten allemaal langs de auto lopen om Jan een laatste groet te brengen. 

Het ging allemaal zoals Jan het zelf gewild zou hebben: een zelf gekozen overlijden is geen adieu maar een feestje op het leven!

Vanaf het begin dat ik in deze buurt woon  - zo'n 60 jaar - , heb ik Jan gekend. Ik sprak hem heel weinig, maar ik mis hem toch met zijn witte haar en zijn helblauwe ogen. 

Terug naar het heden, 07 maart 2025. Ik ben intussen naar mijn plaatsje in de concertzaal gelopen. De zaal vult zich.

De musici komen binnen. Ik zie Tjeerd Top plaatsnemen op de stoel van de concertmeester. Tjeerd Top is sinds kort de nieuwe concertmeester van het RphO. Hij heeft Igor Gruppman opgevolgd die met pensioen ging. Tjeerd Top was tot voor kort plaatsvervangend concertmeester bij het Concertgebouworkest en hij heeft zich onlangs als nieuwe concertmeester bij ons orkest voorgesteld in het TV programma Podium Klassiek.

Het eerste stuk, Pavane pour une infante défunte, van Ravel wordt prachtig gespeeld. De melodie is mooi en troostrijk.

Dan komt Lola Descours op. Ze heeft een prachtige jurk. Ze speelt het werk van Jolivet erg mooi. Het is een werk in kleine orkestbezetting zonder blazers in het orkest. Daardoor komen de klanken van de fagot van de soliste heel goed tot hun recht. 

Vervolgens wordt de boléro gespeeld. Vol passie speelt het orkest. De climax komt: de climax die eigenlijk op het allerlaatst implodeert, en het applaus in de zaal breekt los! 

Na de pauze is het nog heerlijk ontspannen luisteren naar de vijfde symfonie van Prokofjev. Heel aangenaam!

Graag wil ik tot slot nog een compliment geven aan de dirigent van vanavond, mevrouw Han-Na Chang uit Zuid-Korea. Haar gebaren zijn rustig en gracieus. Zij is duidelijk in het aangeven en de orkestleden volgen haar goed. Zij geeft mij de indruk heel musicaal te zijn. 

Het was een prachtig concert geweest vanavond!

Tot de volgende keer!